De ‘kaasroute’ – waar gaat het over?
Het huidige Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten voorziet niet in een verplichte registratie van buitenlandse notariële akten met betrekking tot de schenking van roerende goederen. Hierdoor kan een schenking van roerende goederen in sommige gevallen vrij van schenkbelasting gebeuren. Voor de schenking van onroerende goederen voorziet datzelfde wetboek wel in een verplichte registratie van de schenkingsakte, waardoor een dergelijke schenking automatisch aanleiding zal geven tot de heffing van de schenkbelasting.
Laten we een eenvoudig voorbeeld nemen: indien u een effectenportefeuille wenst over te dragen aan uw kinderen, dan kan dit door middel van een schenking. Indien u deze schenkingsakte laat verlijden door een Belgische notaris, dan zal deze akte door de notaris ter registratie worden aangeboden en zal op de waarde van de effectenportefeuille de schenkbelasting (3% in het Vlaams Gewest voor schenkingen in de rechte lijn of tussen partners) moeten worden betaald. Indien u diezelfde schenkingsakte voor een buitenlandse – in de praktijk vaak een Nederlandse of Zwitserse – notaris laat verlijden, dan zal de buitenlandse notaris deze schenkingsakte niet in België ter registratie aanbieden (hier bestaat immers geen verplichting toe), waardoor er geen schenkbelasting verschuldigd zal zijn. Het is enkel wanneer u beslist om de akte later vrijwillig ter registratie aan te bieden, dat de schenkbelasting verschuldigd zal zijn.
Is dergelijke roerende schenking dan definitief vrij van belasting? Neen. Er bestaat namelijk een fictiebepaling in de erfbelasting die stelt dat een schenking van roerende goederen die heeft plaatsgevonden binnen een periode van drie jaar voor het overlijden van de schenker en die niet aan de schenkbelasting is onderworpen, geacht wordt deel uit te maken van de nalatenschap van de schenker. Anders gesteld: bij een overlijden van de schenker binnen de drie jaar na de (schenk)belastingvrije schenking, zal door de begunstigden van de schenking erfbelasting verschuldigd zijn (in het Vlaams Gewest tegen progressieve tarieven oplopend tot 27% in de rechte lijn en tussen partners). Het is met andere woorden een afweging die door de schenker en/of de begunstigden moet gemaakt worden op het ogenblik van de schenking: of u betaalt de schenkbelasting op de roerende schenking, of u betaalt geen schenkbelasting, maar loopt het risico om gedurende de verdachte periode van drie jaar de erfbelasting te ondergaan.
Het gaat hier dus over een risico-afweging en geenszins, zoals beweerd wordt door de indieners van dit wetsvoorstel, over een fiscaal achterpoortje waar een minderheid van de belastingplichtigen gebruik van maakt om de schenkbelasting te ontduiken. In de praktijk is de weg naar een buitenlandse notaris een vaak gekozen oplossing voor – veelal jongere – schenkers die weloverwogen de verdachte periode van drie jaar ondergaan. Zij zetten zich als het ware bewust binnen het toepassingsgebied van de erfbelasting en lopen het risico erfbelasting verschuldigd te zijn indien er overlijden plaatsvindt binnen de drie jaar na datum van de schenking.
In de schoot van de Vlaamse Regering werd overigens reeds een initiatief gelanceerd om deze verdachte periode van drie jaar te verlengen naar vier jaar, met ingang vanaf 1 januari 2021.
Hoe ziet de toekomst eruit?
Het wetsvoorstel dat op 18 juli 2020 door de Kamercommissie Financiën werd goedgekeurd, zorgt er dus voor dat in de toekomst ook buitenlandse notariële akten houdende schenking van roerende goederen verplicht moeten worden geregistreerd. Voor buitenlandse roerende schenkingen zal dit tot gevolg hebben dat schenkbelasting verschuldigd wordt. De belastingplichtige zal dus niet langer de keuze hebben tussen de belaste schenking van roerende goederen en de (schenk)belastingvrije variant.
Actie is vereist!
Het wetsvoorstel voorzag initieel een inwerkingtreding 10 dagen na de publicatie van de wet in het Belgisch Staatsblad. In de Kamercommissie financiën werd het wetsvoorstel in die zin aangepast dat de wet in werking zal treden voor akten verleden vanaf 1 december 2020.
Wie met andere woorden nog een roerende schenking voor buitenlandse notaris zonder registratieverplichting in België wenst te doen, is er best snel bij!
Bovendien is het niet ondenkbaar dat de inwerkingtreding van de wet een impact heeft op schenkingen die in het verleden voor buitenlandse notaris hebben plaatsgevonden. Denk bijvoorbeeld aan de schenking met restschenking (fidei-commis de residuo), die nog door de verwachters van de restschenking dient te worden aanvaard. Indien deze aanvaarding vanaf 1 december 2020 plaatsvindt, zal nog schenkbelasting verschuldigd zijn indien de restschenking in de toekomst uitwerking krijgt!
Het is duidelijk: het is hét uitgelezen moment om uw persoonlijke planning op de agenda te zetten. Door vermogen of bestaande planningen in kaart te brengen en stil te staan bij de impact van onverwachte gebeurtenissen, zoals een overlijden, kunnen we samen met u beoordelen of de schenking voor Nederlandse notaris voor u nog een opportuniteit kan zijn én of er nog actie vereist is voor 1 december 2020. Onze experts van het Private Client Services team staan u hierin graag bij.
Is dit het definitieve einde van de belastingvrije roerende schenking?
Absoluut niet. Het wetsvoorstel handelt over de verplichte registratie van buitenlande notariële akten houdende overdracht van roerende goederen. Een schenking kan in bepaalde gevallen geldig tot stand komen zonder tussenkomst van een notaris. Dit is het geval voor de zogenaamde handgift of bankgift. Het is duidelijk dat het wetsvoorstel niet raakt aan hand- en bankgiften. Beide schenkingsvormen zullen dus nog steeds kunnen gebeuren zonder verplichte registratie en dus zonder schenkbelasting, weliswaar met toepassing van de verdachte periode in de erfbelasting.
Noteer hierbij dat, hoewel een notariële akte in principe niet vereist is om dergelijke schenkingen geldig tot stand te laten komen, het ten zeerste aan te bevelen is om hiervan een schriftelijke weerslag (de zogenaamde pacte-adjoint) voorhanden te houden, zodat het bestaan van de schenking te allen tijde kan bewezen worden. Bovendien kunnen er op die manier belangrijke modaliteiten aan de hand- of bankgift worden gekoppeld, zoals een beding van terugkeer voor het geval de begiftigde zou overlijden vóór de schenker.
Het wetsvoorstel heeft bovendien geen enkele impact op het gunstregime dat in de schenkbelasting bestaat voor familiale ondernemingen en familiale vennootschappen. Indien aan bepaalde voorwaarden voldaan is, bestaat de mogelijkheid om een schenking van een familiale onderneming of familiale vennootschap te doen voor Belgische notaris, mét vrijstelling van schenkbelasting én zonder de toepassing van hogervermelde verdachte periode in de erfbelasting.
Wenst u het familiebedrijf over te dragen aan de volgende generatie? Dan loont het zeker de moeite om samen te bekijken of u in aanmerking kan komen voor deze gunstregeling in de schenkbelasting.
Let’s stay in touch
Wilt u meer weten hierover? Ons Private Client Services team staat voor u klaar. Contacteer uw vertrouwde Grant Thornton adviseur, die u met plezier in contact zal brengen met ons Private Client Services team.
