Het erfrecht wijzigt op 1 september 2018 en dat plaatst de fiscale optimalisatie van het vermogen meteen weer extra in de kijker. Welke acties dienen we bijkomend te nemen? En hebben de reeds genomen acties nog steeds de gewenste uitwerking als we rekening houden met de nieuwe regels?
We vroegen het aan het Private Client Services team van Grant Thornton.
Er is al veel geschreven over de aanpassing van het erfrecht. Maar wat verandert er nu concreet?
De meest ingrijpende wijziging is dat het wettelijk voorbehouden erfdeel van de kinderen wordt vastgeklikt op de helft, het maakt niet uit of u één of meerdere kinderen heeft. Met de helft van de nalatenschap zal men altijd kunnen doen wat men zelf verkiest.
Daarnaast wordt het wettelijk voorbehouden erfdeel van de ouders afgeschaft en vervangen door een onderhoudsvordering (in geval van behoeftigheid).
Voor de langstlevende echtgeno(o)t(e) is de voornaamste wijziging dat deze voortaan beschikt over een wettelijk opvolgend vruchtgebruik op alle schenkingen die door de eerststervende echtgeno(o)t(e) aan de kinderen werden gedaan tijdens hun samenwoning of huwelijk.
Het wettelijk erfdeel wordt trouwens niet alleen berekend op wat er effectief in de nalatenschap zit op het moment van het overlijden; alle vroegere schenkingen moeten in deze oefening worden bijgeteld.
Vanaf 1 september nemen we hiervoor de waarde op het moment van de schenking, met een indexatie tot op de dag van het overlijden. Voor schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik (of ruimer: uitgesteld meesterschap) zal de waarde genomen worden op het moment van volledige beschikking.
Een laatste nieuwigheid is de mogelijkheid om een punctuele dan wel een globale erfovereenkomst op te maken. Daarin kan iemand voor zijn overlijden al samen met zijn of haar partner of echtgeno(o)t(e) en kinderen op papier zetten hoe zijn of haar erfenis (evenwichtig) verdeeld moet worden. Het is een bewuste keuze om meer overleg aan te moedigen en de conflicten over erfkwesties te beperken.
Dit zijn toch wel erg ingrijpende en ingewikkelde wijzigingen. Welke concrete stappen raden jullie aan?
Op dit moment adviseren we iedereen om in eerste instantie zeker even te bekijken welke acties men al heeft ondernomen op het vlak van zijn vermogensplanning, en of die nog de gewenste uitwerking hebben onder het nieuwe erfwet. Is er een huwelijkscontract? Werd er een testament opgemaakt? Zijn er schenkingen gedaan?
Het is belangrijk om deze documenten te (laten) screenen en eventueel de nodige aanpassingen te doen in functie van de nieuwe wetgeving. Een belangrijk aandachtspunt is bijvoorbeeld: u heeft in uw testament opgenomen dat het vrij beschikbaar deel volledig toekomt aan een vriend. Het deel dat aan deze vriend toekomt, is ingevolge de nieuwe wetgeving vaak veel groter dan voorheen. Aangezien door de nieuwe wetgeving het deel waarover vrij beschikt kan worden vaak groter is, dient te worden bekeken of dit wel de bedoeling was. We vergelijken even: als iemand 2 kinderen heeft, kreeg die vriend onder de oude wetgeving 1/3de van de nalatenschap; op heden krijgt deze vriend 1/2de van de nalatenschap.
In een verder stadium is het interessant om uw vermogen volledig in kaart te (laten) brengen zodat u zicht krijgt op de uiteindelijke afrekening in de erfbelasting. Zelfs eerder kleine optimalisaties kunnen de erfbelasting immers temperen. Ons Private Client Services team bestaat uit fiscale en notariële juristen. We hebben dus de nodige expertise in huis om u hierin te begeleiden.
Een term die je hieromtrent vaak hoort, is de verklaring van behoud. Heeft dit ook te maken met de inwerkingtreding van het nieuwe erfrecht? En wat houdt dat in?
Oorspronkelijk dienden deze verklaringen van behoud te gebeuren voor 1 september 2018, dus gelijklopend met de inwerkingtreding van de nieuwe erfwet. De federatie van het notariaat heeft echter verzocht om deze deadline uit te stellen tot 1 september 2019.
Indien het de bedoeling is dat gedane schenkingen blijven vallen onder de oude wetgeving, is het aangewezen om voor een notaris een verklaring van behoud te laten verlijden. Enkele voorbeelden om dit te illustreren:
U heeft aan elk van uw kinderen €100.000 geschonken op het moment dat elk kind 18 jaar werd. Indien u geen verklaring van behoud aflegt, zullen de schenkingen op het moment van uw overlijden niet gelijk zijn, omdat de waarde van de schenking onder het nieuwe erfrecht zal geïndexeerd worden tot op datum van overlijden. Aangezien u al deze schenkingen op een ander moment deed, leidt dit onder het nieuwe erfrecht tot ongelijkheden.
Het kan ook zijn dat aan het ene kind een familiale onderneming werd geschonken met voorbehoud van vruchtgebruik en dat bijvoorbeeld geld werd gegeven aan de andere kinderen. Onder de nieuwe wetgeving zal de waarde van deze aandelen worden bepaald op datum van het overlijden van de schenker (op het moment van volledige beschikking), aangezien het vruchtgebruik dan is uitgedoofd. Ook hierdoor kunnen nu grote ongelijkheden ontstaan.
Waarom naar Grant Thornton voor advies?
Wij pakken elk dossier onafhankelijk en in zijn geheel aan: boekhoudkundig/financieel maar evenzeer fiscaal en juridisch. Ons team gaat erg multidisciplinair tewerk en zet daarbij zijn uitgebreide (zelfs grensoverschrijdende) expertise in. Zowel het welzijn en de groei van de vennootschap als de fiscale optimalisatie op alle vlakken van het globaal vermogen zijn immers onze voornaamste doelstelling.
