Revolutie op het gebied van zekerheden in België

Het Belgische rechtslandschap wordt gemoderniseerd met de goedkeuring van titel 1 van boek 9 van het Burgerlijk Wetboek betreffende persoonlijke zekerheden. Deze hervorming, die op 15 mei 2025 door het parlement is goedgekeurd en op 11 juli 2025 in het Belgisch Staatsblad is gepubliceerd, treedt op 1 januari 2026 in werking. 

De leidende beginselen van de hervorming

Uitbreiding van het toepassingsgebied

De eerste conceptuele evolutie bestaat erin het enge begrip “borgstelling” te vervangen door het bredere begrip “persoonlijke zekerheden”. Deze wijziging maakt het mogelijk om verschillende juridische mechanismen die door de rechtsleer zijn ontwikkeld en door de jurisprudentie zijn vastgelegd, in een uniform wetgevend kader te codificeren. 

Versterkte consumentenbescherming

Een ander leidend beginsel van de hervorming is gericht op een aanzienlijke versterking van de consumentenbescherming door hun mogelijkheden tot verbintenissen via persoonlijke zekerheden strikt te reguleren. Voortaan wordt borgstelling de enige vorm van persoonlijke zekerheid die voor consumenten toegankelijk is. 

Automatisch herkwalificatiemechanisme

Het beschermingsmechanisme is gebaseerd op een principe van automatische herkwalificatie: elke andere vorm van persoonlijke zekerheid die door een consument na 1 januari 2026 wordt aangegaan, wordt automatisch herkwalificeerd als borgstelling, waardoor de toepassing van het gunstigste beschermingsregime wordt gegarandeerd. Deze nieuwe regel heeft echter geen terugwerkende kracht: zekerheden die door een consument vóór de inwerkingtreding van de nieuwe regeling zijn gesteld, behouden hun oorspronkelijke kwalificatie en vallen niet onder deze herkwalificatie. 

Evenredigheidseisen

Bovendien moeten, net als onder het oude stelsel, de verplichtingen van de consument als borg strikt in verhouding staan tot zijn financiële draagkracht om overmatige schuldenlast te voorkomen. In geval van onevenredigheid is de sanctie niet langer nietigheid, maar vermindering van de verplichting. 

Informatieverplichtingen van de kredietgever

• Precontractuele informatie
  De wetgever legt een uitgebreide precontractuele verplichting op aan de kredietgever, die “de consument moet informeren over de omvang van de gegarandeerde vordering, het algemene effect van de beoogde zekerheid en de specifieke risico's waaraan de zekerheidsgever volgens de informatie waarover de kredietgever beschikt, kan worden blootgesteld, rekening houdend met de financiële situatie van de hoofdschuldenaar”. 
  
  
• Jaarlijkse informatie
  Naast de precontractuele informatieverplichting is de kredietgever verplicht om de zekerheidsgever jaarlijks in kennis te stellen van het bedrag van de gewaarborgde hoofdsom, alsmede van de rente en andere bijkomende verplichtingen die de hoofdschuldenaar op de dag van de informatie verschuldigd is. 
  
  
• Informatie in geval van niet-nakoming
  De kredietgever moet de zekerheidsgever ook onverwijld in kennis stellen van elke niet-nakoming door de hoofdschuldenaar. 
  
  
• Aansprakelijkheid van de kredietgever
  De kredietgever is aansprakelijk in geval van niet-nakoming van deze informatieverplichtingen, wat een extra garantie vormt voor de bescherming van de consument. 

Typologie van nieuwe soorten zekerheden

Het nieuwe wetgevendkader maakt een fundamenteel onderscheid tussen accessoire persoonlijke zekerheden (afhankelijk van de hoofdverplichting) en autonome zekerheden (onafhankelijk van het lot van de hoofdschuld). Hieronder vindt u een kort overzicht van de verschillende soorten persoonlijke zekerheden. 

Gemoderniseerde borgstelling

Dit wordt gedefinieerd als de overeenkomst waarbij een persoon zich tegenover een schuldeiser verbindt om de uitvoering van een door een ander aangegane schuld te garanderen.

Autonome garantie

Deze zekerheid is niet afhankelijk van de modaliteiten van de gegarandeerde verplichting. In tegenstelling tot borgstelling kan de garant geen excepties ontlenen aan de hoofdverbintenis, waardoor de begunstigde van de garantie maximale zekerheid krijgt met betaling op eerste verzoek. 

Comfortbrief

Dit bevoorrechte instrument binnen groepsvennootschappen stelt een moedermaatschappij in staat zich ertoe te verbinden een dochteronderneming te ondersteunen. Er bestaan drie types comfortbrieven: sterke verklaring (vaste toezegging), zwakke verklaring (toezegging tot het leveren van de beste inspanningen) en een intentieverklaring. 

Solidariteit als zekerheid

Dit mechanisme maakt het mogelijk dat meerdere personen zich hoofdelijk aansprakelijk stellen, terwijl slechts één persoon daadwerkelijk van het krediet profiteert en de anderen de rol van garant spelen met mogelijk verhaal op de hoofdschuldenaar. 

Reële borgstelling

Reële borgstelling is een hybride constructie waarbij een persoon een reële zekerheid op zijn eigen eigendom stelt om de schuld van een ander te garanderen, waarbij de verbintenis beperkt blijft tot de waarde van het bezwaarde eigendom en zo zijn persoonlijk vermogen wordt beschermd. 

Impact en strategische kansen voor bedrijven 

Voor kmo's: nieuwe financieringsmogelijkheden

Deze hervorming biedt kmo's nieuwe alternatieven voor traditionele borgstellingen, met een aantal belangrijke voordelen:

• Mogelijk gemakkelijkere toegang tot krediet dankzij een veilig juridisch kader, waardoor de rechtszekerheid en het vertrouwen dat nodig is om kredieten te verstrekken, worden versterkt
• Mogelijke kostenbesparing door te kiezen voor het meest efficiënte instrument
• Contractuele flexibiliteit.

De nieuwe instrumenten kunnen dus een positieve invloed hebben op drie essentiële gebieden:

• Relaties met leveranciers door betere betalingsvoorwaarden te verkrijgen dankzij autonome garanties 
• Internationale expansie door grensoverschrijdende transacties te vergemakkelijken. De wettelijke erkenning van autonome garanties, een instrument dat veel wordt gebruikt in de internationale handel, zal grensoverschrijdende transacties waarschijnlijk vereenvoudigen 
• Cashflowbeheer door de financiële structuur van het bedrijf te optimaliseren. De verscheidenheid aan beschikbare instrumenten kan bijdragen tot een betere financiële structurering van bedrijven.

Voor multinationale groepen: verduidelijking en securitisatie

De integratie van comfortbrieven in het Burgerlijk Wetboek zou een voordeel kunnen betekenen voor internationale groepen. Deze instrumenten, die op grote schaal worden gebruikt maar weinig rechtszekerheid bieden, krijgen nu een solide rechtsgrondslag met verschillende voordelen:

• Securitisatie van intragroepsfinanciering door het vergemakkelijken van bankovereenkomsten;
• Fiscale optimalisatie. De grotere rechtszekerheid zou het mogelijk kunnen maken om de kosten in verband met de afgifte van comfortbrieven af te trekken als beroepskosten en te voorkomen dat ze als onbaatzuchtige voordelen worden aangemerkt; en
• Gecentraliseerd risicobeheer door harmonisatie van praktijken.

Deze hervorming stelt groepsvennootschappen in staat om complexe financieringen te structureren met verbeterde rechtszekerheid, vergemakkelijkt overnames en joint ventures en biedt nauwkeurige instrumenten om dochterondernemingen te ondersteunen zonder onevenredige verplichtingen.

Om te kunnen profiteren van de voordelen van deze nieuwe regeling, moeten groepsvennootschappen snel een aantal kwesties aanpakken: controle van bestaande comfortbrieven, harmonisatie van garantiebeleid en herziening van de huidige financiering.

Onze juridische expertise staat centraal in de transitie

Grondige juridische audit

Onze ondersteuning kan bestaan uit een uitgebreide compliance-analyse, waaronder het in kaart brengen van bestaande verplichtingen, het evalueren van de geldigheid van lopende contracten, het identificeren van risicovolle clausules en het analyseren van fiscale implicaties. Wij kunnen tevens gespecialiseerde due diligence aanbieden voor fusie- en overnameoperaties, evenals voor de evaluatie van risico’s verbonden aan intragroepsgaranties.

Innovatieve contractuele strategie

Onze diensten kunnen bestaan uit het op maat ontwerpen van nieuwe contractmodellen, het opstellen van aangepaste sectorale clausules en het optimaliseren van mechanismen om kosten te verlagen. Onze juridische innovatie vertaalt zich in het structureren van hybride zekerheden en het ontwikkelen van grensoverschrijdende oplossingen. 

Operationele ondersteuning

Ons aanbod kan ook gepersonaliseerde opleidingen voor teams omvatten, evenals de implementatie van interne procedures. 

Ons doel: deze regelgevende beperking omzetten in een duurzaam concurrentievoordeel voor uw bedrijf vóór de deadline van 1 januari 2026. 

Aarzel daarom niet om uw juridisch adviseur te raadplegen om deze ontwikkelingen te analyseren en kansen te identificeren die specifiek zijn voor uw situatie.