Vandaag zijn meerwaarden op aandelen en andere financiële activa, die gerealiseerd worden binnen het kader van een ‘normaal beheer’ van een privévermogen, vrijgesteld van personenbelasting. Daar komt vanaf 1 januari 2026 verandering in. Wat we nu al weten over de nieuwe meerwaardebelasting, die officieel de ‘solidariteitsbijdrage’ zal heten, leest u in deze bijdrage[1].
Meerwaarden vanaf januari 2026
De wet viseert meerwaarden die vanaf 1 januari 2026 worden gerealiseerd op financiële activa. De historische meerwaarde, dit is de meerwaarde die u tot en met 31 december 2025 heeft opgebouwd, wordt buiten beschouwing gelaten voor deze nieuwe belasting.
Op wie is de wet van toepassing?
De wet zal van toepassing zijn op natuurlijke personen en op niet-commerciële rechtspersonen, zoals VZW’s. De meerwaarden die (commerciële) vennootschappen realiseren, worden reeds belast (en vrijgesteld onder voorwaarden) in de Vennootschapsbelasting en blijven dus buiten schot van deze maatregel.
Op welke ‘financiële activa’ is de wet van toepassing?
De meerwaardebelasting viseert niet alleen de verkoop van financiële instrumenten, zoals aandelen, obligaties, beleggingsfondsen, derivaten, …, maar ook de verkoop van crypto-activa, goud en valuta. Ook bepaalde levensverzekeringen ontspringen de dans niet, terwijl groepsverzekeringen en pensioenspaarverzekeringen worden ontzien (deze verzekeringscontracten ondergaan trouwens al hun eigen, specifieke fiscaal regime).
Bij verkoop
Om belastbaar te zijn dienen de meerwaarden te worden gerealiseerd naar aanleiding van een ‘overdracht onder bezwarende titel’. Anders gezegd, een verkoop van financiële activa zal de meerwaardebelasting triggeren.
Daarentegen zullen schenkingen, eigendomsoverdrachten bij overlijden, uitonverdeeldheidtredingen en inbrengen in de huwgemeenschap of het TIGV buiten het toepassingsgebied van de wet vallen.
In het kader van vermogensplanning kan dit tot vreemde situaties leiden. Wie in de toekomst financiële activa – zoals aandelen van een familiebedrijf – schenkt, houdt er daarom best rekening mee dat de begiftigde bij de latere verkoop van de geschonken activa, ook de meerwaardebelasting zal dienen te dragen op de meerwaarde die de schenker heeft opgebouwd in de periode van 1 januari 2026 tot op de datum van schenking.
Dit kan gevolgen hebben indien het ene kind aandelen geschonken krijgt en het andere kind een (equivalente) som geld. Een solide waardering van de aandelen lijkt in deze onontbeerlijk om discussies tussen de kinderen / erfgenamen te voorkomen.
Bij uitkering van een levensverzekering
Ook de uitkering van spaarverzekeringen (TAK 21 en 26) en beleggingsverzekeringen (TAK 23) ressorteren onder het toepassingsgebied van de nieuwe wet, mits het een uitkering bij leven betreft en de uitkering niet belastbaar is als een roerend inkomen of een beroepsinkomen. Noteer dus dat een uitkering ingevolge een overlijden geen meerwaardebelasting zal ondergaan.
Verhuis naar het buitenland
Om te vermijden dat belastingplichtigen de meerwaardebelasting zouden ontwijken door naar het buitenland te verhuizen en ginds de meerwaarde te verzilveren, heeft de wetgever een specifieke regeling uitgewerkt. Wie naar het buitenland verhuist, wordt geacht de ‘latente’ meerwaarde die er op het ogenblik van de emigratie is, te realiseren. Dit betekent dat er een ‘fictieve’ meerwaarde wordt vastgesteld waarop belasting verschuldigd is. Er wordt evenwel een uitstel van betaling toegekend, doch onder bepaalde voorwaarden zodat België de belastingplichtige kan opvolgen.
De ‘fictieve’ meerwaarde zal uiteindelijk niet meer worden belast, indien men verhuist naar een land binnen de Europese Unie (EU) of de Europese Economische Ruimte (EER), of een land waarmee België een dubbelbelastingverdrag heeft afgesloten dat voorziet in de uitwisseling van informatie en in wederzijdse invorderingsbijstand, en men de activa niet verkoopt binnen de 2 jaar na de emigratie.
Tarieven
De wet zal diverse situaties op een verschillende manier belasten.
Speculatie of abnormaal beheer
Tot op vandaag zijn meerwaarden die worden gerealiseerd ingevolge speculatie of abnormaal beheer van privévermogen belastbaar als een divers inkomen tegen een tarief van 33%. Dit blijft zo onder de nieuwe wet. Dit is een gemiste kans. De rechtszekerheid zou gebaat zijn geweest bij een keuze van de wetgever om meerwaarden op financiële activa uitsluitend aan de nieuwe belasting te onderwerpen. Door het behoud van de criteria speculatie en normaal beheer van een privévermogen, blijft er ruimte voor onduidelijkheid en bijgevolg discussie met de belastingadministratie.
Normaal beheer
Nieuw is dat wie een meerwaarde realiseert binnen het kader van een normaal beheer van privévermogen, en dus vandaag zijn meerwaarde niet belast ziet, voortaan wél belast zal worden. Het algemene tarief bedraagt 10%, maar de wet voorziet ook in 2 specifieke regimes.
Aandeelhouders die een ‘aanmerkelijk’, aanzienlijk belang in een vennootschap hebben (zoals dat het geval zal zijn bij de meeste familiebedrijven) zullen tegen andere tarieven worden belast, evenals wie aandelen in een eigen vennootschap verkoopt aan een vennootschap waarin men de controle uitoefent (en aldus een ‘interne’ meerwaarde realiseert).
1. Algemeen regime: 10%
Meerwaarden op beleggingen in financiële activa worden belast aan het standaardtarief van 10%.
Om kleine beleggers enigszins te ontzien, zal in een jaarlijkse vrijstelling van 10.000 EUR aan gerealiseerde meerwaarden worden voorzien, wat neerkomt op een belastingbesparing van 1.000 EUR. Wie in een bepaald jaar geen of slechts beperkt gebruik maakt van deze vrijstelling, kan gedurende 5 jaar het niet-gebruikte saldo van de eerste schijf van 1.000 EUR overdragen naar het volgende jaar, tot een maximum van 15.000 EUR. Voorbeeld: u behaalt in een bepaald jaar een meerwaarde van 900 EUR. Deze meerwaarde kan volledig worden vrijgesteld en u kan 100 EUR overdragen naar het volgende jaar.
De bedragen van de vrijstellingen gelden per belastingplichtige en niet per gezin. Voor koppels die gehuwd zijn onder een gemeenschapsstelsel worden deze bedragen verdubbeld indien de meerwaarde betrekking heeft op gemeenschappelijk vermogen.
2. Aanmerkelijk belang: progressieve tarieven
Specifiek voor aandeelhouders die minstens 20% van de rechten bezitten in de vennootschap waarvan de aandelen worden overgedragen, geldt een bijzonder regime met progressieve tarieven en een hogere vrijstelling. In het kader van familiale vennootschappen zal de overdrager (de verkoper van de aandelen) gewoonlijk meer dan 20% van de rechten bezitten.
Bij verkoop zal de gerealiseerde meerwaarde als volgt worden belast:
- vrijstelling op de eerste 1.000.000 EUR aan meerwaarden. Dit is een maximumbedrag over een periode van 5 jaar;
- progressieve tarieven per schijf:
- van 1.000.000 EUR tot 2.500.000 EUR: 1,25%;
- van 2.500.000 EUR tot 5.000.000 EUR: 2,50%;
- van 5.000.000 EUR tot 10.000.000 EUR: 5%;
- boven 10.000.000 EUR: 10%.
Let op:
In eerdere voorontwerpen van de wet werd het aandelenbezit op familiaal niveau bekeken waardoor men makkelijker aan de 20%-drempel geraakte. Dit principe sneuvelde in de finale onderhandelingen. Het aandelenbezit wordt thans op het individuele niveau van de overdrager bekeken.
3. Interne meerwaarden: 33%
In de specifieke omstandigheid waarbij aandelen in een eigen vennootschap worden verkocht aan een vennootschap die door de overdrager (al dan niet samen met familie tot de tweede graad) wordt gecontroleerd, wordt de gerealiseerde meerwaarde belast aan 33%. Dit is op dag van vandaag ook al een feit wanneer de verkoop niet binnen een “normaal beheer” kadert.
Bronheffing
De heffing wordt in principe door de bank of verzekeraar aan de bron ingehouden, maar er kan ook geopteerd worden voor een ‘opt-out’, waarbij de financiële instelling de meerwaardebelasting niet aan de bron zal inhouden en u alle meerwaarden in uw belastingaangifte zal dienen aan te geven.
Wie via een buitenlandse bank of buiten het bankencircuit (zoals bij cryptobeleggingen of bij de verkoop van een aanmerkelijk belang) een meerwaarde realiseert, zal sowieso zelf moeten instaan voor een correcte verwerking in de aangifte.
Hoe wordt de meerwaarde berekend?
De meerwaarde is het positieve verschil tussen de verkoopprijs (de ontvangen prijs voor de overgedragen financiële activa) en de ‘aanschaffingswaarde’.
Er werden regels vastgelegd om de ‘aanschaffingswaarde’ te bepalen. Zijn de effecten beursgenoteerd, dan wordt de waarde van de laatste beurskoers op 31/12/2025 weerhouden. Wanneer de aandelen niet-beursgenoteerd zijn, dan zijn er meerdere mogelijkheden, waaronder de optie om de waarde te laten waarderen door een revisor of een gecertificeerd accountant. U laat uw vennootschap dus best screenen zodat u de voor u meest interessante optie kan kiezen.
De minister heeft trouwens bevestigd dat het toegestaan is de meest voordelige optie te kiezen.
Tot slot zou u de komende vijf jaar de historische aanschaffingswaarde als basis mogen nemen indien deze hoger zou liggen dan de waarde op 31/12/2025. Stel, u heeft gekocht in 2023 voor 100. Op 31/12/2025 is de waarde 50. U verkoopt in 2028 voor 120. Dan zou de belastbare meerwaarde 20 bedragen in plaats van 70.
Voor aandelenopties of aandelen die gratis of tegen verminderde prijs werden verkregen, voorziet de wet in specifieke waarderingsregels.
En wat met minderwaarden?
Minderwaarden zouden binnen hetzelfde jaar en binnen dezelfde categorie aan financiële activa in aftrek genomen mogen worden. Dit houdt bijvoorbeeld in dat het geleden verlies op een verzekeringsproduct binnen hetzelfde belastbaar tijdperk kan worden afgezet tegen de gerealiseerde winst op een bancair product, maar niet tegen de gerealiseerde meerwaarde ingevolge een verkoop van een ‘aanmerkelijk belang’ in een vennootschap.
Planning
Met de nieuwe meerwaardebelasting wordt opnieuw een bijkomende belasting toegevoegd aan het toch al omvangrijke en complexe Belgische fiscale landschap. Hoewel de wet zich nog in de voorbereidende fase bevindt en nog niet is gestemd in De Kamer, is nu al duidelijk dat het opnieuw een complex geheel zal worden, doorspekt met uitzonderingsregels en bijzondere regimes.
Wat ook al vaststaat, is dat de wet allicht een impact zal hebben op vermogensplanning. Wij blijven daarom de ontwikkelingen voor u op de voet volgen.
Contact
Wenst u meer te weten of heeft nood aan gespecialiseerd advies? Neem contact op met een van onze specialisten.
